| Муаллиф: | Ҳасани Муродиён |
| Ношир: | «Ирфон» |
| Саҳифа: | 435 |
| Соли нашр: | 2019 |
| Навъи файл: | |
| Ҳаҷми файл: | 5,75 Мб |
Гирифтани китоб
Гирифтанд: 50 нафар
|
Дар бораи китоб:
Маҷмӯаи мазкур 60 мақолаи илмию методӣ ва публисистии Ҳасан Муродиёнро дар бар гирифтааст, ки онҳо фарогири масоили гуногуни адабиёти классикӣ ва муосири форсу тоҷик, кишваршиносӣ ва фолклор буда, дар тӯли 60 соли умр ва 40 соли фаъолияти илмию омӯзгории мавсуф таълиф шудаанд.
Маҷмӯа барои мутахассисони забону адабиёти тоҷик, донишҷӯён ва умуман доираи васеи хонандагон ва дӯстдорони адабиёт пешкаш мегардад.
Дар бораи муаллиф:
МУРОДИЁН Ҳасан Ғуломзода 20-уми сентябри соли 1958 дар деҳаи Навкорами ноҳияи Вахш дар оилаи кишоварз ба дунё омада, 9-уми ноябри соли 2020 бар асари беморӣ аз олам чашм пӯшидааст.
Соли 1975 баъди хатми мактаби миёнаи рақами 11-и зодгоҳаш ба факултети забон ва адабиёти тоҷики Донишкадаи давлатии омӯзгории Кӯлоб ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ дохил шуда, онро бо дипломи аъло (рӯзона) (1975-1979) ба итмом расонидааст. Доктори илмҳои филологӣ, профессори кафедраи адабиёти тоҷики Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав, Корманди шоистаи Тоҷикистон (2014).
Муродиён Ҳасан соли 1979 баъди хатми донишгоҳи мазкур бо роҳхати Вазорати маорифи Тоҷикистон ба ноҳияи Вахш фиристода шуд ва ӯ корро аз мактаби миёнаи рақами 33 ба ҳайси омӯзгори забон ва адабиёти тоҷик оғоз намуда, баъдан дар вазифаҳои муовини директор ва директори ҳамин мактаб адои вазифа намудааст.
Дар давоми дар муассисаи мазкур кор карданаш мавсуф ҳамчун омӯзгори эҷодкор ва методисти пешқадам, роҳбари навҷӯю ташаббускор барои нишондиҳандаҳои баланди меҳнатӣ ва тарбияи меҳанпарастии наврасону ҷавонон вакили анҷумани 7-уми омӯзгорони ҷумҳурӣ (соли 1987), анҷумани 4-уми муаллимони умумииттифоқ (соли 1988), узви иттиҳодияи омӯзгорони эҷодкори ноҳияи Вахш (солҳои 1988-1992) интихоб шуда, меҳнати ӯ бо ифтихорномаи Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон (соли 1986), унвони Муаллими методист (соли 1988), ҷоизаи умумииттифоқии ба номи Н. К. Крупская (соли 1988) қадршиносӣ гардидааст.
Хониши аъло ва меҳнати пурсамари Муродиён Ҳасан буд, ки ӯ бо Амри Президиуми Совети Олии СССР ҳанӯз дар айёми донишҷӯияш соли 1978 бо медали «Барои меҳнати шоён» мукофотонида шудааст.
Муродиён Ҳасан аз соли 1992 ба Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав даъват шуда, ҳангоми ба ҳайси омӯзгор, саромӯзгор, мудири кафедраи адабиёти тоҷик ва махсусан, ноиби ректор оид ба илм кор кардан маҳз бо кӯшиши мавсуф илм дар донишгоҳ пеш рафт, таҳқиқотҳои илмии фармоишӣ роҳандозӣ шуданд, шуъбаи аспирантура таъсис ёфт, теъдоди устодони дараҷаю унвони илмидор афзуданд, рисолаю дастурҳои методӣ бештар таълиф шуданд, таълимгоҳ соҳиби рӯзномаю маҷаллаи худ гардид, нуфузи донишгоҳ дар ҷодаи илм афзуд, иштироки шогирдону устодон дар ҳамоишҳои илмии ҷумҳуриявию байналмилалӣ рӯ ба афзоиш ниҳод.
Рисолаи номзадии Муродиён Ҳасан, ки соли 1996 онро дар мавзӯи «Истифодаи маводи кишваршиносӣ ҳамчун воситаи инкишофи нутқи хонандагони мактабҳои тоҷикӣ» (13.00.02 – усули таълими забони тоҷикӣ) дифоъ намуда, ба дарёфти дараҷаи номзади илмҳои педагогӣ мушарраф гардидааст, дар бахши илми камтаҳқиқшудаи кишваршиносии адабии тоҷик сухани наву тоза буда, тавсияҳои методии ӯ барои тарбияи ватандӯстию ифтихори миллии хонандагону донишҷӯён маводи хубест. Ин аст, ки муҳтавои таҳқиқоти мазкур дар рисолаҳои «Забони хуни мо бояд шавад бедор» (Бохтар, 1992), «Маҳфили адабӣ-кишваршиносӣ» (Бохтар, 1996), «Такомули нутқи хонандагон зимни маводи кишваршиносӣ» (Душанбе, 1997), «Кишваршиносии адабии фориғ аз дарс» (Душанбе, 1997), «Кишваршиносии адабӣ ва таълими ҳамгироӣ» (Душанбе, 1998), дар китобҳои дарсии «Ифтихори ватандорӣ» (Душанбе, 2007, бо ҳаммуаллифӣ) барои синфҳои 3-4, «Ифтихори ватандорӣ» (китоби дарсӣ барои дарсҳои тарбиявии синфи 5. – Душанбе: Маориф, 2017, бо ҳаммуаллифӣ) ва «Кишваршиносии адабии тоҷик»; омӯзнома барои донишҷӯёни ихтисосҳои филологии муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ. – (Душанбе: Ирфон, 2016) ва «Кишваршиносӣ ва сайёҳӣ» (Душанбе, 2018, бо ҳаммуаллифӣ) ифода ёфтааст.
Дар солҳои ба ҳайси сардори Раёсати маорифи мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилояти Хатлон кор карданаш самти фаъолияти илмию методии Муродиён Ҳасан боз ҳам тавсеа ёфт. Ӯ акнун пажӯҳиши ба таври назариявӣ пешниҳоднамудаашро бевосита дар амал татбиқ мекард. Аз ин ҷост, ки дар давраи роҳбарии Муродиён Ҳасан ба соҳаи маорифи вилояти Хатлон масъулиятшиносии устодон ба кор ва шогирдон ба таҳсил беҳтар гардид, мактабҳои нав ба нав бунёд шуданд ва барои ташаккули босуръати соҳаи маориф дар вилоят заминаҳои мусоид фароҳам омаданд.
Самти дигари фаъолияти илмии Муродиён Ҳасан таҳқиқи масъалаҳои мубрами таърихи адабиёти форсу тоҷик буда, пажӯҳишҳои пайвастаи номбурда соли 2010 бо таълифу дифои рисолаи «Тасвири бадеии асп дар таърихи адабиёти тоҷик» ва дарёфти дараҷаи доктори илмҳои филологӣ аз рӯйи ихтисоси 10.01.03 – адабиёти мамолики хориҷӣ (адабиёти тоҷик) ҷамъбаст гардид. Мавсуф бори аввал дар таърихи адабиёти форсу тоҷик масъалаи ҳамбастагии инсонро бо олами ҳайвонот (дар мисоли асп) аз аҳди бостон то ин замон пайгирӣ намуда, нусхаҳои қаламии зиёда аз 90 «Фараснома»-и манзуму мансурро мавриди омӯзиш қарор додааст. Пажӯҳиши дар ин самт анҷомдодаи муҳаққиқ дар рисолаҳои «Шаҳпари инсон» (Душанбе, 2003, бо ҳаммуаллифӣ), «Мазмун ва мундариҷаи маснавии Мирзо Абдулқодири Бедил «Фараснома» (Душанбе, 2008), «Тасвири ҳамбастагии қисмати инсон ва олами ҳайвонот (дар мисоли асп) дар адабиёти форсу тоҷик» (Душанбе, 2009), «Асп дар ҳарими адабиёти форсӣ-тоҷикӣ» (Душанбе, 2013, бо забони русӣ) ифода ёфтааст.
Номбурда соли 2016 бо тавсияи шуъбаи хатлонии Иттифоқи нависандагони Тоҷикистон барои рисолаҳои «Асп дар ҳарими адабиёти форсӣ-тоҷикӣ», «Аз тамрин то тамкини сухан» (Душанбе: «Ирфон», 2015), «Шуълаест, к-аз дуд фориғ» (Душанбе: «Ирфон», 2016) ба дарёфти ҷоизаи ба номи Ҷалолиддини Балхӣ дар бахши адабиётшиносӣ шарафёб гардидааст.
Муродиён Ҳасан дар фароҳамсозӣ ва интишори осори адибони классикӣ ва муосири тоҷик низ саҳмгузор аст. Ӯ маҷмӯаи ашъори шоири муосир Ғафур Муллоро (1922-1992) бо номи «Соҳили дарёи дил» (Душанбе: «Адиб», 2016, 193 саҳ.) омодаи чоп ва интишор намуд. Аз миёни олимони адабиётшиноси тоҷик барои амалисозии васияти соли 1926 дар «Намунаи адабиёти тоҷик» баённамудаи устод Айнӣ бо заҳмати зиёд ягона нусхаи нодири девони ашъори Мирзо Ҳайити Саҳбо (1845-1918)-ро, ки дар Пажӯҳишгоҳи шарқшиносии шаҳри Тошканд, таҳти рақами 622 маҳфуз аст, ба даст оварда, баргардон ва таҳти унвони «Саҳбо. Соғари Саҳбо» (Душанбе: «Адиб», 2018, 416 саҳифа) ба чоп расонид.
Самти сеюми пажӯҳишҳои Муродиён Ҳасан ин таҳқиқи таърихи маориф ва давлатдории навини тоҷикон мебошад. Дар атрофи ин масъала рисолаҳои «Боргоҳи маърифат дар Вахшонзамин» (Душанбе, 1998), «Фурӯғи ирфони Вахшонзамин» (Душанбе, 2003), «Фархундапай» (Душанбе, 2006), «Тоҷикистон» (Шиноснома) (Душанбе, 2006, бо ҳамқаламӣ), «30 соли дирӯз ва имрӯзи Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав» (Душанбе,2008), «ДДБ ба номи Носири Хусрав – зодаи Истиқлолият» (Душанбе, 2016), «Чиҳил соли азми синоӣ» (Душанбе, 2010), “Шоистаи таҳсин» (Душанбе, 2016)-ро ба нашр расонидааст. Умуман, Муродиён Ҳасан муаллифи зиёда аз 34 рисолаи илмӣ, дастурҳои методӣ, омӯзномаҳо ва китобҳои дарсӣ, 220 мақолаи илмӣ ва таълимию методӣ мебошад.
Муродиён Ҳасан барои дастовардҳои шоистаи илмӣ бо қарори шӯрои олимони Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав Олими сол – 2006 дониста шудааст.
Самти чоруми фаъолияти Муродиён Ҳасан ин рӯзноманигорӣ буда, аз соли 1976 бо воситаҳои ахбори омма ҳамкорӣ дошт. Ӯ муаллифи зиёда аз 340 мақолаи таҳлилӣ, лавҳаю очеркҳои оммавӣ мебошад. Таълифоташ бештар дар нашрияҳои «Ҷумҳурият», «Садои мардум», «Омӯзгор», «Минбари халқ», «Ҳамрози халқ», «Хатлон», «Сафо», «Мактаб», «Вахш», «Бохтар» (ҳоло «Кӯшониён») ва бархе аз маҷаллаҳои бонуфузи кишвар ба нашр расидаанд. Мавсуф дар солҳои 1992-1993 дар Маркази матбуоти Фронти халқии Тоҷикистон ба ҳайси рӯзноманигор фаъолият намудааст. Ин аст, ки ному насаби ӯ дар китоби барқарорсозандагони сохти конститутсионӣ таҳти рақами 210-Ф, саҳифаи 95 сабт гардидааст.
Муродиён Ҳасан ташаббускори таъсиси рӯзномаи «Фурӯғ» (нашрияи ДДБ ба номи Носири Хусрав) ва замимаи он – маҷаллаи «Ирфон», аввалин сардабири маҷаллаи «Мактаб» (нашрияи Раёсати маорифи мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии вилояти Хатлон) дар солҳои 2005 – 2006 мебошад. Аз ин ҷост, ки номбурда аз соли 2001 ба узвияти Иттифоқи журналистони Тоҷикистон пазируфта шуда, дар қатори соҳиби нишони «Аълочии маорифи Тоҷикистон» (№ 622 аз 22 сентябри соли 2000) будан бо нишонҳои «Аълочии матбуоти Тоҷикистон» (№7, УК аз 18 январи соли 2001) ва «Аълочии фарҳанги Тоҷикистон» (№255, УК аз 3 ноябри соли 2000) низ қадршиносӣ шудааст.
Муродиён Ҳасан на танҳо худ олими сермаҳсул мебошад. Таҳти машварату раҳнамоии мавсуф соли 2019 Қодиров К.Б. рисолаи докторӣ ва Асомиддинзода Ш. рисолаи докторӣ дифоъ намуданд. Рисолаҳои Фақиров Х.Н., Раҳмонов М.Б. ва Алихонова Д.Ҳ. то рӯзи фавти Муродиён Ҳасан аз муҳокима ва пешдифоъ гузаштанд. Унвонҷӯён Шарифзода Ё., Тӯрахонов С., Расулова Н. ва Тошматов Ф. таҳти роҳбарии номбурда то лаҳзаи реҳлати мавсуф банди таҳқиқоти илмӣ буданд.
Муродиён Ҳасан ба мураттабсозии лоиҳаи мавзӯъҳои фармоишии соҳаи усули таълиму тарбия ҳамеша таваҷҷуҳ зоҳир менамуд. Ин аст, ки аз соли 1998 то рӯзи фавт ба ҳайси роҳбар ё иҷрокунандаи мавзӯъҳои фармоишӣ фаъолият мекард. Аз моҳи январи соли 2020 таҳти роҳбарии мавсуф мавзӯи фармоишии «Тарбияи ифтихори миллӣ ва ватандӯстии хонандагони мактабҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ зимни таҳқиқи назария, таърих ва усули таълими забон ва адабиёти тоҷик бо ҷанбаи кишваршиносӣ» (солҳои 2018-2022) роҳандозӣ шуда буд. Дар иртибот ба ин масъала маҳз бо ташаббуси номбурда моҳи октябри соли 2018 дар Донишгоҳи давлатии Бохтар ба номи Носири Хусрав конференсияи байналмилалии илмӣ-амалӣ таҳти унвони «Истифодаи маводи кишваршиносӣ ҳамчун воситаи тарбияи ифтихори миллӣ ва ватандӯстӣ зимни таҳқиқ ва омӯзиши фанҳои таълимии муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ» баргузор гардид, ки дар он зиёда аз 70 нафар муҳаққиқону донишмандон ширкат варзиданд.
Муродиён Ҳасан дар кафедраи адабиёти тоҷик ба ҳайси профессор адои вазифа намуда, аз фанҳои эҷодиёти даҳанакии халқи тоҷик, фолклори бачагонаи тоҷик, адабиёт ва фолклор, кишваршиносии адабии тоҷик, усули таълими адабиёти тоҷик ба донишҷӯёни ихтисосҳои филологӣ дарс мегуфт. Ӯ кӯшиш мекард, ки дарсҳояш ба дараҷаи баланди илмию методӣ гузаранд. Номбурда дар дарсҳо ва фаъолияти тарбиявиаш навтарин технологияҳои педагогиро истифода мебурд ва ҳамчун устоди фанни усули таълими адабиёти тоҷик ба шогирдон низ корбасти асосҳои таълими салоҳиятнок ва технологияи инноватсиониро талқин месохт. Ин аст, ки сол то сол сатҳи дониши донишҷӯёни ихтисосҳои филологие, ки устод Муродиён Ҳасан он фанҳоро тадрис медод, тавсеа меёбад. Шогирдонаш дар олимпиадаҳои донишҷӯён ва озмун барои дарёфти Ҷоми АФ Ҷумҳурии Тоҷикистон иштирок намуда, соҳиби ҷойҳои ифтихорӣ мегардиданд. Каримова Мавзуна – донишҷӯи соли чоруми ихтисоси забон ва адабиёти тоҷик таҳти роҳбарии профессор Муродиён Ҳасан соли 2015 соҳиби Ҷоми АФ Ҷумҳурии Тоҷикистон гардида, баъдан соли 2017 дар даври ҷумҳуриявии олимпиадаи донишҷӯён аз фанни забон ва адабиёти тоҷик ҷойи аввал ва соли 2018 ҷойи дуюмро соҳиб гардид.
Муродиён Ҳ. на танҳо муаллифи китобҳои дарсии мактабҳои миёна («Ифтихори ватандорӣ». Китоби дарсӣ барои синфҳои 3 – 4; «Ифтихори ватандорӣ». Китоби дарсҳои тарбиявӣ барои синфи 5) мебошад, балки барои донишҷӯён ҳам китобҳои дарсии «Фолклори бачагонаи тоҷик» (Душанбе: «Ирфон», 2015, 274 с.), «Кишваршиносии адабии тоҷик» (Омӯзнома барои донишҷӯёни ихтисосҳои филологӣ, Душанбе: «Ирфон», 2016,313 с.), «Расмулхати бобоӣ» (Омӯзнома барои донишҷӯёни ихтисосҳои ғайрифилологӣ, Бохтар, 2015, 67 с.), «Кишваршиносӣ ва сайёҳӣ» (Душанбе: «Ирфон», 2018, 455 с.)-ро таълиф намудааст. Ҳамчунин, номбурда мураттиби барномаҳои таълимӣ бо низоми кредитии таҳсилот аз фанҳои усули таълими забони тоҷикӣ, усули таълими адабиёти тоҷик, фолклори тоҷик, фолклори бачагонаи тоҷик, адабиёт ва фолклор, кишваршиносии адабии тоҷик барои донишҷӯёни ихтисосҳои филологӣ, фарҳанги ҷаҳонӣ ва ватанӣ, фолклори зинаҳои бакалавру магистри муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ низ мебошад.
Фаъолияти омӯзгорӣ ва методии Муродиён Ҳасан аз солҳои 1980-81 сар карда, аз тарафи шуъбаи маорифи ноҳияи Вахш, Донишкадаи такмили ихтисоси вилоятии минтақаи Бохтар ва Академияи таҳсилоти Тоҷикистон омӯхта ва дар миқёси ҷумҳурӣ паҳн карда шудааст. Муродиён Ҳасан мунтазам дар семинарҳо, конференсияҳои илмии гуногунсатҳ, мизҳои мудаввар тавассути васоити ахбори умум оид ба масоили мубрами маориф ва илм баромад мекард.
Устод баробари олими сермаҳсул, устоди поксиришту серталаб будан фаъолияти баланди ҷамъиятӣ низ зоҳир менамуд. Ӯ дар байни аҳолии вилояти Хатлон, махсусан, донишҷӯёну хонандагони мактабҳои миёнаю ҳамагонӣ, филиали Донишкадаи такмили ихтисос ва бозомӯзии кадрҳои омӯзгории вилояти Хатлон дар шаҳри Бохтар ва тавассути садову симои вилояти Хатлон ва ҷумҳурӣ дар тарғиби сиёсати имрӯзаи Ҳукумати мамлакат, гузашта ва имрӯзаи давлатдории тоҷикон, масъалаҳои ахлоқ ва одоби ҷавонон, ваҳдат, ватандӯстӣ ва ифтихори миллӣ гузоришу суҳбатҳои пурмуҳтаво оростааст.
Дар баробари асарҳои номбаршуда мавсуф ду китоби чопнашуда дорад, ки итминон аст, бо кӯшиши фарзандон, дӯстон ва шогирдон ба дасти хонанда мерасад.
